Emocje i wolność.

Emocje i wolność co mają wspólnego?

Jesteś międzywymiarowym artystą, który do kontynuowania swojego dzieła samo stworzenia potrzebuje pasji. Pasji rozumianej jako cała gama emocji, które wznoszą Cię od wstydu do oświecenia. Potrzebujesz zarówno tych negatywnych emocji jak i pozytywnych.

Skąd jednak wiesz, które z nich są pozytywne, a które nie? Każdy z nas potrafi odróżnić nieprzyjemne uczucia od przyjemnych, ale jak to się dzieje wiesz? 

---

W tym artykule dowiesz się:

• Czym jest introcepcja.
• Na czym polega afekt i od czego zależy (walencja i pubudzenie).
• Jak powstają emocje.
• Co mają wspólnego emocje i wolność. 

---

Jest to rezultat procesu zwanego interocepcją czyli Twojego zmysłu wewnętrznego. Ten zmysł to sposób komunikacji pomiędzy Twoim układem nerwowym a ciałem. Poczucie fizjologicznej kondycji ciała (np. wysiłek mięśniowy, łaskotanie, odczucia naczynioruchowe) zarówno świadome jak i nieświadome. System ten komunikuje o ruchach Twoich jelit, biciu serca, oddychaniu, odczuciu sytości, świadomość tkanki łącznej i jest wskaźnikiem Twojego samopoczucia. To on odpowiedzialny jest między innymi za rozpoznawanie potrzeby pragnienia, głodu i snu. Jest Ci potrzebny do uświadomienia sobie swoich odczuć. Dzięki niemu masz samoświadomość siebie i swoich potrzeb. To zdolność rozpoznawania bodźców i uczuć płynących z Twojego ciała. Jest jednym z podstawowych składników emocji. 

We wnętrzu Twojego organizmu nieustannie odbywają się rożnego rodzaju procesy i ruchy.

Toczy się swego rodzaju niezależne życie, które Twój mózg traktuje jako część świata, który musi wyjaśnić i uwzględnić w swoich prognozach. Musi rozpoznać, wyjaśnić i nadać znaczenie wszystkim Twoim doznaniom biologicznym spowodowanym rożnymi reakcjami chemicznymi i fizycznymi. Nie odczuwasz tych interocepcyjnych doznań świadomie, bo pochłonęłyby one całą Twoją uwagę. Odczuwasz je jedynie ogólnie poprzez uczucie przyjemności albo nieprzyjemności, ekscytacji albo spokoju. Te doznania pochodzące z wnętrza Twojego organizmu to właśnie emocje.

Emocje są wyrazem Twojej energii witalnej, a więc energii życiowej (prany) dostarczonej Twojemu organizmowi poprzez oddychanie.

Kiedy Twój mózg porusza jakąś częścią Twojego ciała czy to wewnętrzną czy zewnętrzną tracisz swoje zasoby energetyczne, dlatego musisz uzupełniać je poprzez jedzenie, picie, oddychanie i sen. Wszystko więc co wymaga od Ciebie zużycia energii nabiera dla Ciebie osobistego znaczenia, bo od tego zależy Twoje przetrwanie. 

Te zmiany energetyczne w Twoim organizmie mają miejsce nawet wtedy, kiedy nie jesteś ich świadoma. A także wtedy, kiedy wydaje Ci się, że tak naprawdę nie robisz nic takiego, co związane jest z jakimkolwiek działaniem czy wydatkowaniem energii np. siedzisz czy stoisz. Prawda jest jednak taka, że praca Twojej wątroby, oddychanie, praca jelit, ale także oglądanie zdjęć, wyobrażenia, myśli, spotkania z innymi ludźmi wszystko wymaga zużywania energii. Nie tylko rzeczywiste ruchy Twojego ciała. Z tego powodu Twój mózg nieustannie dokonuje analiz i przewidywań dotyczących tego, ile energii jest mu potrzebne i jak od tego zużycia zależy Twoje przetrwanie.

Istnieją jednak również czynności, które zmniejszają Twoje zapotrzebowanie energetyczne np. relaks czy trzymanie się za rękę z kimś bliskim. Z tego powodu np. towarzystwo kogoś bliskiego podczas nieprzyjemnego zabiegu medycznego sprawia, że w mniejszym stopniu odczuwasz ból, bo działanie to redukuje aktywację mózgu w regionach gospodarowania ciałem. Utrata kogoś bliskiego natomiast powoduje dolegliwości fizyczne, bo oznacza dla Twojego mózgu, że odtąd sama będziesz musiała zmagać się z życiem, a to wiąże się z większym stresem i ze zużywaniem dodatkowej energii przez Twój organizm.

Za cały ten proces związany ze zmysłem introcepcji odpowiedzialna jest kora wyspy mózgu, która wraz z systemem limbicznym odpowiadają za emocje.

Receptory interoceptywne znajdują się w tkance powięziowej, w tkankach mięśniowych, tkance łącznej oraz skórze. Odpowiadają za odczuwanie głodu, pragnienia, temperaturę ciała, procesy trawienne, poziomu tętna, stanu pobudzenia układu nerwowego i Twój nastrój. Kluczem do uświadomienia sobie poczucia interocepcji jest uważność. Tylko dzięki praktykowaniu uważności jesteś w stanie rozpoznać doznania płynące z Twojego ciała. Zajęta codziennymi sprawami, zabiegana i zestresowna nie jesteś w stanie dostrzec tych subtelnych sygnałów. 

Kiedy Twój mózg reprezentuje zmiany interoceptywne doświadczasz przyjemności albo nieprzyjemności. Innymi słowy wszystko co wiąże się z utratą energii przez Twój organizm jest nieprzyjemne, a wszystko co powoduje zatrzymanie utraty energii lub jej zwiększenie jest dla Ciebie przyjemne. Odczuwasz te doznania jako afekt. Są one podsumowaniem Twojego stanu energetycznego, kombinacją walencji i pobudzenia. A zatem afekt jest ekspresją emocji twojego ciała. Jest to uczucie pokazujące natężenie walencji czyli pozytywnej lub negatywnej oceny doświadczenia, przyjemnego lub nieprzyjemnego samopoczucia np. dotyku słońca na Twojej skórze. A także uczucie pokazujące natężenie pobudzenia, czyli stopnia w jakim czujesz się spokojna lub podniecona. Pobudzenie odzwierciedla aktywność współczulnego układu nerwowego. 

Afekt polega na interocepcji i jest aspektem świadomości.

Kiedy doświadczasz afektu nie znając jego przyczyny najczęściej traktujesz go jako informację na temat świata, a nie Twój sposób odczuwania świata. Np. kiedy w słoneczny dzień czujesz się bardziej radosna, uważasz, że świat jest radosny, a nie że to Ty odczuwasz radość. Sprawia, że wierzysz, że przedmioty i ludzie są z natury pozytywne lub negatywne. To dlatego uważasz, że coś jest piękne lub brzydkie, smaczne, lub niedobre, ludzie sympatyczni i irytujący. To, dlatego oceniasz innych i świat wokół Ciebie. 

Oznacza również, że złe uczucie nie oznacza, że co jest złe, ale że najprawdopodobniej przez nie będziesz musiała uzupełnić zapas swojej energii. Afekt jest wpleciony w strukturę każdej Twojej decyzji czy jesteś tego świadoma czy nie. 

Afekt możesz śledzić za pomocą narzędzia tzw. koła afektu stworzonego przez psychologa Jamesa A Russella:

Odległość od źródła walencji i pobudzenia na tym wykresie pokazuje intensywność. W taki oto sposób określasz, które emocje są pozytywne, a które negatywne. 

Skoro emocje są wyrazem odczuć Twojego ciała oznacza to, że są one subiektywne, nie są uniwersalne i różnią się pomiędzy ludźmi i kulturami. Są kombinacją właściwości fizycznych Twojego ciała, plastyczności mózgu, który jest kształtowany przez środowisko, w którym się rozwija czyli Twoją kulturę, w której żyjesz i wychowania. Nie są wyzwalane, ale tworzone jest to tzw. teoria konstruktywnej emocji, którą świetnie wyjaśnia Lisa Feldman Barrett w swojej książce pt. „Jak powstają emocje?” .

Każdy z nas ma więc swoje doświadczenie emocji skonstruowane przez swój mózg.

Mimo, iż wydaje Ci się, że, każdy z nas w ten sposób komunikuje swoje emocje wcale tak nie jest. Dla każdego z nas rumieniec, ściśnięty żołądek, przyspieszony oddech czy puls, a także łzy oznacza coś innego. Mało tego nawet dla Ciebie w każdej sytuacji, w zależności od kontekstu te same doznania mogą oznaczać inne emocje. Również ekspresja emocji za każdym razem może być inna. Uśmiech może wyrażać radość, złość, nerwowość lub politowanie w zależności od sytuacji. Każdy przypadek smutku rożni się od innego. Każda kategoria emocji ma inne fizjologiczne objawy. Co znaczy, że za każdym razem możesz tą samą emocję wyrażać w inny sposób, np. okazywać radość unosząc tylko lekko kąciki ust, albo śmiać się „całym ciałem”. Takie zróżnicowanie jest normą.

Wszyscy natomiast używamy tych samych słów opisujących nasze emocje, aby zakomunikować swoje emocje, ale nie wszyscy mamy na myśli to samo.

Niektórym z nas wystarczy do wyrażenia emocji tylko kilka pojęć określających emocje, inni niczym artyści malarze potrzebują całej palety emocji, która pozwoli im dokładnie odczytać ich wewnętrzne stany emocjonalne. Ta drugą sytuację określa się mianem szczegółowości emocjonalnej.

Jak już wiesz Twój mózg buduje rożne obwody neuronowe na podstawie różnych doświadczeń oraz informacji otrzymywanych ze świata zewnętrznego za pomocą Twoich zmysłów (wliczając Twoje zmysły parapsychiczne). To samo dotyczy informacji otrzymywanych z wewnętrza Twojego ciała. Mózg używa tych samych procesów by zrozumieć zarówno doznania przychodzące do ciebie z zewnątrz jaki z wewnątrz Twojego ciała. 

Dzięki abstrakcyjnemu myśleniu Twój mózg potrafi także dokonywać na ich podstawie przewidywań i tworzyć różne scenariusze dotyczące Twojego funkcjonowania. Do aktualnych informacji dodaje po prostu Twoje przeszłe doświadczenia. I w ten sposób tworzy sobie mentalny model tego jak będzie wyglądał Twój świat. Aby ten model powstał nadaje znaczenie sygnałom płynącym ze świata zewnętrznego i z Twojego ciała za pomocą pojęć. Używa ich, aby symulować świat zewnętrzny.

Emocje i wolność.Emocje i wolność.

Wszystko co postrzegasz dookoła siebie jest reprezentowane przez pojęcie w Twoim mózgu.  

Bez pojęć odczuwałabyś świat jako wielki chaos. Poprzez pojęcia mózg nadaje znaczenie wszystkim informacjom, które docierają do niego za pomocą zmysłów jak dotyk, woń, dźwięk czy interoceptywne doznania. Robi to po to by w każdej chwili przewidzieć je zanim dotrą, uzupełnić brakujące szczegóły, znaleźć jakieś prawidłowości, abyś mogła doświadczyć świata przedmiotów, ludzi czy muzyki. Te percepcje są natychmiastowe i tak sugestywne, że powodują, że wierzysz ze doświadczasz świata takim jakim jest i nie zdajesz sobie sprawy, że tak naprawdę doświadczasz swojej własnej konstrukcji świata. Oznacza to, że za każdym razem, kiedy odczuwasz emocje lub postrzegasz je u innych kategoryzujesz je używając pojęć swojego mózgu zbudowanych na podstawie Twoich własnych doświadczeń życiowych. 

Swoją siatkę pojęć dotyczących emocji kształtujesz przede wszystkim w dzieciństwie, ale proces ten trwa przez całe Twoje życie. Pojęcia emocji kształtujesz, kiedy nieustannie słyszysz słowa opisujące emocje. Twój mozg wytwarza wewnętrzne połączenia zgodnie ze swoim środowiskiem fizycznym i społecznym. Twoja wiedza z przeszłości tworzy Twoje doświadczenie chwili obecnej. 

Twój mózg nigdy nie śpi.

Ciągle pracuje by podtrzymywać bicie Twojego serca, pracę płuc i innych organów wewnętrznych. Ta ciągła samoistna aktywność mózgu jest źródłem snów, wyobraźni, marzeń snów na jawie, a także ciągłych prognoz. Tworząc prognozy Twój mózg konstruuje świat, który odczuwasz. Łączy fragmenty Twoje przeszłości i próbuje przewidzieć który z nich ma zastosowanie w Twojej obecnej sytuacji. To działanie jest głównym zajęciem Twojego mózgu. Prognozy dotyczą wszystkiego. Inicjacji ruchów Twojego ciała, postrzegania i wyjaśniania wszystkiego co słyszysz, widzisz, dotykasz, wąchasz i czujesz. Twój mózg nieustannie tworzy i odświeża ten mentalny model świata. Oczywiście te prognozy nie zawsze są poprawne więc Twój mózg na bieżąco je koryguje, aktualizuje i zmienia. Filtrując dane pochodzące z Twoich zmysłów tak żeby były spójne z prognozą. Najważniejszym celem prognozowania jest przewidywanie Twoich energetycznych potrzeb, po to by utrzymać Cię przy życiu. 

Za każdym razem, kiedy Twój mózg symuluje w swoich prognozach dane sensoryczne przygotowuje automatycznie zmiany w Twoim ciele, które mają potencjał zmiany Twoich uczuć zakorzenionych w mentalnym pojęciu. Twoje pojęcia są głównym narzędziem, za pomocą którego Twój mózg domyśla się znaczenia nadchodzących sensorycznych danych wejściowych. Pojęcia w Twoim mózgu nadają znaczenia substancjom chemicznym, które tworzą smaki i zapachy. A także odpowiadają również za współodczuwanie, empatię czy wyobrażenie sobie uczuć innych.

Aby rozpoznawać sygnały lub reakcje fizyczne dla każdej Twojej emocji Twój mózg musi je trafnie zinterpretować.

Każda emocja przejawia się za pomocą ruchów Twojej twarzy za pomocą mimiki i grymasów. Jednak ludzie, kiedy odczuwają tę samą emocję poruszają mięśniami twarzy na wiele różnych sposobów. Jedna kategoria emocji wiąże się z wieloma reakcjami fizjologicznymi, a każdą emocję możesz przedstawić poruszając twarzą na wiele różnych sposobów.

Kiedy spotykasz emocje jakiegoś człowieka zwykle dzieje się to w jakimś kontekście, powiązanym z ciałem, głosem, zapachem i innymi otaczającymi je detalami. Informacje te wysyłają do Twojego mózgu sygnał, percepcji emocji. A więc to Twoja percepcja określa za każdym razem, kiedy postrzegasz jakąś osobę jako doświadczającą emocji. 

To samo dotyczy Twoich emocji. Normalnie dane pochodzące z Twojego serca płuc, zmieniającej się temperatury nie mają znaczenia psychologicznego, ale kiedy wkraczają do gry Twoje pojęcia, mogą one nabrać dodatkowego znaczenia. Twój mózg używa twojego doświadczenia z przeszłości, zorganizowanego w pojęciach by nadać Twoim doznaniom znaczenie. Kiedy to pojęcie dotyczy pojęć emocji, Twój mózg konstruuje przykłady emocji. 

Emocje nie są Twoją reakcją na świat.

Konstruujesz je na podstawie danych początkowych i doświadczeń z przeszłości. Twoje odczucia i zachowania są tworzone w danej chwili przez procesy biologiczne zachodzące w Twoim mózgu i ciele. Niektóre z Twoich synaps dotyczących uczuć powstały tylko dlatego, że inni rozmawiali z Tobą albo traktowali Cię w określony sposób. To doświadczenie kształtuje połączenia w Twoim mózgu. 

Emocje nie są wrodzone, a ich uniwersalność wynika raczej ze wspólnych pojęć. Z uniwersalnej umiejętności ludzi do formułowania pojęć, które czynią nasze doznania fizyczne istotnymi. Słowa i pojęcia Twojej kultury pomagają Ci kształtować połączenia w Twoim mózgu i kategoryzować Twoje doznania fizyczne podczas odczuwania emocji. Jak pisze Lisa „Emocje nie są reakcjami na świat są Twoimi konstrukcjami świata”. 

Nawet jeśli wydaje Ci się inaczej nie działasz racjonalnie. Zawsze stan energetyczny Twojego organizmu jest podstawą każdej Twojej decyzji, myśli i percepcji. Twoje doznania cielesne projektują Twoja przyszłość i wpływają na to co czujesz i robisz i co będziesz czuła i robiła w przyszłości. 

Skoro emocje są tylko Twoimi konstrukcjami świata, aby przekonać się kim naprawę jesteś, musisz się ich pozbyć, tak samo jak i myśli.

Służy temu np. medytacja i inne praktyki duchowe. Niestety, najczęściej identyfikujesz się ze swoimi emocjami tak samo jak ze swoimi myślami. Twoje emocje też są częścią Twojego ego. Pierwszym krokiem jest więc rozpoznanie doznań płynących z Twojego ciała. Zrozumienie swoich potrzeb, zidentyfikowanie emocji. Kolejnym zaś jest doświadczenie wszystkich emocji. Od tych najtrudniejszych po te najprzyjemniejsze. To cześć ewolucji Twojej świadomości. Następnym zaś etapem jest zaprzestanie identyfikowania się z nimi. Odpuszczenie ich, po to, aby poczuć kim naprawdę jesteś i czym jest Twoje autentyczne ja. 

Oczywiście zrozumienie mechanizmu powstawania emocji, oznacza również niestety, możliwość wykorzystania tej wiedzy do celowej manipulacji Twoimi emocjami, a co za tym idzie Tobą, bo to Ty się z nimi identyfikujesz. Dzieje się to niestety w naszym życiu nagminnie. Wykorzystują tą wiedzę Twoi najbliżsi, żeby osiągnąć swoje cele w relacjach z Tobą. Wykorzystujesz ją sama, aby osiągnąć swoje cele. Wykorzystują korporacje, żeby sprzedać Ci określony produkt. Media, żeby przedstawić Ci określoną wizję świata. Rządzący, żeby uzasadnić swoje działania itd. 

Nie zawsze oczywiście te działania są oczywiste i łatwe do zidentyfikowania, wręcz przeciwnie, im subtelniejsze, tym skuteczniejsze.

Tym łatwiej Tobą sterować. Dlatego czy jesteś tego świadoma czy nie tańczysz tak jak Ci ktoś zagra, a nie tak ja Ci w duszy gra niestety. Dopóki więc sama nie zaczniesz rozumieć, jak działa Twojego ciało, Twoje ego, Twoja emocjonalność i psychika nie będziesz żyła swoim życiem tylko tym, które inni stworzą dla Ciebie. 

I możesz chodzić na protesty walczyć o swoją wolność, prawo do aborcji i dalej żyć w złudzeniu, że jesteś wolna. Dlaczego w złudzeniu? Bo nawet jeśli wygrasz tę walkę, przegrywasz walkę o swoją wolność każdego dnia. Brak świadomości sprawia, że na co dzień pozwalasz innym sterować swoimi emocjami, tak jak chcą. Pozwalasz by wykorzystywano strach i przyjemność przeciwko Tobie. Wierzysz w niebezpieczeństwo, choroby, zagrożenia, wojny. Pozwalasz się zawstydzać, wprowadzać w stan złości, gniewu i pożądania, zamiast miłości radości i pokoju. Ile dziś usłyszałaś, obejrzałaś i przeczytałaś wiadomości, które wprawiły Cię w radość i przyniosły uczucie miłości?

Prawdziwa wolność, to odcięcie się od konstrukcji świata stworzonego przez Twój mózg. By móc wybierać i żyć tak jak pragnie Twoja dusza. I możesz chodzić i wołać, że żądasz wolności jej respektowania przez innych. Dopóki sama jej sobie nie dasz, nigdy jej mieć nie będziesz.

---

Źródło:

Lisa Feldman Barrett „Jak powstają emocje”, CeDeWu, Warszawa 2020.

https://lisafeldmanbarrett.com

Dzięki naszej współpracy z Mindvalley możesz teraz nauczyć się techniki uwalniania emocji nazywanej tapping od najlepszych ekspertów na świecie.

Tapping Into Emotional Mastery to 28-dniowa podróż online do życia emocjonalnego i energetycznego dobrego samopoczucia.

Dołączysz do samej Jennifer Partridge na zaledwie 15-20 minut dziennie, która poprowadzi Cię przez łatwe do naśladowania lekcje wideo, ćwiczenia z opukiwania i Wyzwania Przemiany Duszy, które pozwolą Ci opanować tę transformacyjną praktykę.

Emocje i wolność. Emocje i wolność.